نشست«صنعت نامورسازی برخط» برگزار شد.

 

شصت‌وششمین نشست کرسی یونسکو در فرهنگ و فضای مجازی: دوفضایی‌شدن جهان در روز یک‌شنبه ۲۶ فروردین ۱۴۰۳، ساعت ۱۳:۳۰ تا ۱۵:۰۰ با موضوع «صنعت نامورسازی» و با سخنرانی دکتر احسان شاه‌قاسمی، دانشیار گروه ارتباطات دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، به‌طور مجازی برگزار شد.

سلبریتی‌ها هر روز بخش جدیدی از ذهن ما را مشغول خود می‌کنند. وقتی مخاطبان در برابر فنون سلبریتی‌ها «مقاومت» کسب می‌کنند، گروه‌های نامورساز هوادار آن‌ها فنون جدیدی را برای ویروسی‌کردن ذهن مخاطبان نوآوری می‌کنند.

دکتر شاه‌قاسمی بیان داشت سلبریتی‌ها چگونه ساخته می‌شوند و پیدایش و شکل‌گیری شبکه‌های اجتماعی چه نقشی در تولید و امتداد فرهنگ شهرت داشته است. به‌طور ویژه، شرح داد که چگونه صنعت بسیار کارآمد و تخصصی- و با وجود همه این‌ها، نادیدنی- در پشت صنعت سلبریتی‌سازی خرد در شبکه‌های اجتماعی هست و چگونه این صنعت توانسته در دو دهه گذشته تغییرات مهمی نه‌تنها در صنعت رسانه، بلکه در ساختار اجتماعی کشورها ایجاد کند. پسایندهای راهبردی شکل‌گیری و قدرت‌گرفتن این صنعت برای کشورها، به‌خصوص برای کشور ما ایران بسیار مهم است.

همایش بین‌المللی هوش مصنوعی و دیپلماسی‌های نوین برگزار شد.

پنجمین همایش سالیانه و بین‌المللی انجمن ایرانی مطالعات جهان امسال با عنوان هوش مصنوعی و دیپلماسی‌های نوین، در روز سه‌شنبه ۸ اسفند ۱۴۰۲ با همکاری همراه اول، کمیسیون ملی یونسکو، و کرسی یونسکو در فرهنگ و فضای مجازی: دوفضایی‌شدن جهان، در دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران برگزار شد.

در مراسم افتتاحیه این نشست دو سخنران کلیدی به ایراد سخنرانی پرداختند: دکتر سعیدرضا عاملی، دبیرعلمی و رئیس دانشکده مطالعات جهان، و رئیس انجمن ایرانی مطالعات جهان؛ و دکتر کمال خرازی، رئیس شورای راهبردی خارجی.

عنوان سخنرانی دکتر عاملی در افتتاحیه همایش بین‌المللی هوش مصنوعی و دیپلماسی‌های نوین از این قرار بود: «دوفضایی‌شدن ارتباطات، هوش مصنوعی و ظهور دیپلماسی محاسباتی جدید».

رئیس شورای تحول و ارتقای علوم انسانی درباره مفهوم دیپلماسی محاسباتی نظام‌مند (الگوریتمی) و یکپارچه (تصویری روشن از حرکت دیپلماتیکی) در بستر هوش مصنوعی گفت: «امروز ماهیت کار دیپلماسی از تعاملی سنتی به تعاملی چندین پارامتری و محاسباتی تغییر کرده است و تابع هیجان‌های فردی و مقطعی نیست.»

رئیس دانشکده مطالعات جهان سخنان خود را با بیان اهمیت شناخت هوش مصنوعی در دنیای مدرن امروز و در جامعه ایرانی آغاز کرد، به‌طوری که موضوع روز نشست‌ها و همایش‌های اخیر در کشور بوده است، ازجمله: دو همایش هوش مصنوعی و روابط عمومی در ماه اخیر، سمینار هوش مصنوعی و کاربست آن در آموزش عالی (۳۰ بهمن در دانشکده مطالعات جهان؛ برای مشاهده گزارش [اینجا] را انتخاب فرمایید)، و همایش امروز که موضوع پنجمین همایش سالیانه و بین‌المللی انجمن ایرانی مطالعات جهان است.

این استاد تمام ارتباطات انگیزه کارهای بزرگ به‌خصوص در حوزه فناوری و به‌طور خاص در هوش مصنوعی را چنین تبیین کرد: «در هوش مصنوعی چهار هدف بزرگ فردی و اجتماعی دنبال می‌شود: ۱. آرمان‌های بزرگ و خلاقیت‌های جدید بشر (از ساختن راه‌آهن گرفته تا خلق اینترنت و متاورس)، ۲. الهام‌گرفتن از هستی برای خلاقیت‌های جدید (از داوینچی که کارهای خود را با الهام از طبیعت خلق کرده است گرفته تا شکل‌گیری فناوری‌ها با تلاش شبیه‌سازی هستی‌ ’الهام‌گیرندگان از طبیعت‘)، ۳. آسان‌سازی زندگی انسان و سبک‌کردن فشار بر انسان، ۴. افزایش قدرت و تسلط بر دیگری (با نگاه منفعت فردی، ملی یا ایدئولوژیکی).

ادامه سخنان سردبیر مجله Cyberspace Studies با اصطلاحات سایبری بود: «منظور از محیط هوش مصنوعی محیطی ماژولار است: ارتباط میان نودها و خوشه‌های نودی. روابط خارجی با هدف تأمین منافع ملی نیز از ارتباط دوجانبه یا چندجانبه میان دو دولت، توسعه اقتصادی و روابط فرهنگی، تضمین صلح و حل منازعه معنا پیدا می‌کند و نظام تصمیم‌گیری، رفتار و کنش متقابل در قالب‌های متنوعی با به‌خدمت‌گرفتن هوش مصنوعی دنبال می‌شود.»

دکتر عاملی هوش مصنوعی را پدیده‌ای اجتماعی دانست که آمده است تا امور و روابط بین‌فردی، بین‌گروهی، اجتماعی، و جمعیتی بزرگ را تنظیم کند، لذا محصول مهندسی اجتماعی است؛ مهندسی اجتماعی نه به مفهوم اداره‌کردن جامعه، بلکه به مفهوم محاسبه‌ای‌شدن اجتماعی و عرصه اجتماعی که بازتاب آن در هوش مصنوعی است؛ مواجهه محاسباتی با انسان و جامعه در مسیر تبدیل واقعیت پراکنده روابط انسان با خود و با طبیعت به فرایندی محاسباتی. و ادامه داد: «واقعیت گسترده واقعیتی است بازنمایی‌شده، مجازی و هوشمندشده با تمام ابعاد و ظرفیت‌ها و حواس آن که واقعیتِ واقعیت است. در وب۵ واقعیت گسترده دنبال شده است و فرد نمی‌تواند تمایز واقعیت و مجاز، هوش انسانی و هوش مجازی را تشخیص دهد. در هوش مصنوعی متراکم‌کردن داده‌ای و عملکردی تمامی ظرفیت‌های جامعه انسانی در قالب ظرفیت جمعی دنبال می‌شود. چنین هوشی را نباید معادل هوش انسانی فرض کرد. هوش، داده‌ جمعی تمامی هوش‌ها و تراکم تمامی حافظه‌ها و داده‌هاست. لذا، هوش مصنوعی بسیار پیچیده‌تر از هوش انسانی است. از همین‌روست که به‌طور مثال در چت جی‌پی‌تی، با پدیده‌ای شامل ۳۰۰ میلیارد داده و ۱۳۰ میلیارد پارامتر برای مواجهه با این داده‌ها مواجه هستیم و داده‌ها پارامتری و ادامه‌دار است؛ محیطی است که دائم در حال ایجاد افزودگی و برپایه منطق کوانتومی است.»

تغییر در مهندسی اجتماعی و دگرگونی در دیپلماسی روابط خارجی بخش دیگر سخنان این استاد گروه مطالعات امریکا بود و بر چهار امر تأکید داشت: ۱. تغییر در نظام‌های قدرت ملی و جهانی، ۲. دوفضایی‌شدن جغرافیای سیاسی، ۳. تغییر در ظرفیت‌های فناوری و انتقال به فناوری‌های محاسباتی کوانتومی، ۴. ظهور دیپلماسی محاسباتی و بازتعریف روابط بین‌الملل.

وی در باب تغییر در نظام‌های قدرت ملی و جهانی گفت: «تغییر در نظام‌های قدرت ملی و جهانی، بزرگ‌شدن سهم شرکت‌های بزرگ فناوری اطلاعات را در پی داشته و نقش تعیین‌کننده‌ای به آن بخشیده است.»

جدول زیر آمار بزرگ‌ترین شرکت‌های جهان به‌لحاظ ارزش سرمایه در سال ۲۰۲۳ است که به‌جز دو شرکت آرامکو و برکشیر، شش شرکت دیگر در حوزه فناوری اطلاعات هستند.

در ایران نیز دی‌جی‌کالا با تقریباً ۹ میلیون و ۷۰۰ هزار گزینه دسترسی جابه‌جایی، ۹۷۰هزار کالا را در روز با ۸۰۰۰ کارکنان خود جابه‌جا می‌کند و ۳۰۵ هزار شرکت کوچک و بزرگ را برای رفع نیاز مردم در پوشش خود گرفته است. اسنپ نیز با ۵۰۰ نفر، جابه‌جایی ۳۰ میلیون خودرو را مدیریت می‌کند.

انتقال آمریکا از سیاست تک‌قدرتی به سیاست چندنهادی، از سال ۲۰۰۰، با سازمان‌های بزرگی نظیر نفتا، WTO، و گات و نهادهای بین‌المللی بزرگ در اداره جهان، ظرفیت‌های نظیر گوگل، اداره حجم عظیمی از داده‌های جهان را در سیطره دارد. دکتر عاملی گفت: «در کشور خود ما، ۵/۹۸ درصد کاربران اینترنت از گوگل استفاده می‌کنند. این اتصال و ویرایش داده‌ای آن قدرتی بزرگ را برای آمریکا به‌وجود آورده است.»

دوفضایی‌شدن جغرافیای سیاسی رکن دوم تبیین تغییر در مهندسی اجتماعی و دگرگونی در دیپلماسی روابط خارجی از زبان رئیس شورای تحول در علوم انسانی بود و گفت: «بحث ما از دوفضایی‌شدن ماهیتی است: جهان نخست، فضایی فیزیکی و مکانی است که ژئوپلیتیک جغرافیایی را شکل داده است؛ و جهان دوم، جهان رقومی به‌موازات جهان نخست است که سیاست خارجی در آن در حال شکل‌گرفتن است. کشورها در حال تعریف سفیر جهان سایبری هستند. در جهان دوم، بسیاری از سفارتخانه‌ها، سفارتخانه مجازی تأسیس کرده‌اند. فضای جغرافیایی این فضای دوم بسیار متفاوت است: این جغرافیای سیاسی صاحب دولت است، ولی جغرافیا ندارد و بی‌مرز است. جمله کلیدی این رکن سخنان دکتر عاملی از این قرار بود: «ما به روابط خارجی دوفضایی و ترکیبی هم‌زمان نیاز داریم. سیاست تکمیلی، ترکیبی و در بعضی قلمروها، مستقل، به ضرورتی در جهان دوفضایی بدل شده است.»

نظام‌مند و خودکارشدن هوش با ظرفیت‌های نسبی داده‌ای و قدرت محاسباتی بخش دیگر سخنان رئیس همایش بین‌المللی هوش مصنوعی و دیپلماسی‌های نوین بود. وی گفت: «هوش کاملاً الگوریتمی است، لذا بر مبنای نظام برنامه‌ای، طراحی نظام دوم شکل می‌گیرد. ظرفیت‌های محاسبه‌گر دامنه تسلط بر دیگری را افزایش می‌دهد، چراکه فضایی جهانی است با ۶ میلیارد کاربر. در اینجا با حذف فاصله و تغییر در جغرافیای سیاسی و هم‌زمانی مواجه هستیم. بنیان جغرافیای فیزیکی آن بر فاصله حاکم است. دوفضایی‌شدن جغرافیای سیاسی هم در روابط خارجی و سیاست خارجی‌ـ نظیر قدرت سیاسی، امنیت سیاسی، تجارت بین‌الملل، روابط دوجانبه و چندجانبه‌، و سیاست‌های منطقه‌ای‌ـ و هم در روابط بین‌الملل محقق شده است.»

نکته سوم عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در تغییر در مهندسی اجتماعی و دگرگونی در دیپلماسی روابط خارجی، تغییر در ظرفیت‌های فناوری و انتقال به فناوری‌های محاسباتی کوانتومی بود. همه‌گیرشدن اینترنت، ظهور نظام شبکه‌ای داخلی و خارجی (از نظام خودکار بانکی گرفته تا انواع فعالیت‌های خودکار در نظام‌های زندگی)، شکل‌گیری بلاک‌چِین در جایگاه فناوری تأمین اعتبار فرایند، ظهور متاورس با توان خلق واقعیت گسترده و شبیه‌سازی و سناریوپردازی موارد مطرح در این‌باره بود. دکتر عاملی گفت: «در گذشته از منطق فازی، و صفر و یک سخن گفته می‌شد. در منطق کوانتومی باهم‌بودگی تحقق می‌یابد. ریزتراشه‌های کوانتومی هم صفر است و هم یک. میزان قدرت در نظام‌های کوانتومی با قدرت نور یا اتم قیاس می‌شود. قدرت محاسباتی آن فوق‌العاده زیاد است. مقیاس در کوانتوم کیوبیت است (بالاترین سرعت ۴۸ کیوبیت). در رایانه‌های کوانتومی ظرفیت تا ۳۰ کیوبیت تحقق یافته است و می‌توان تمامی جزییات را در یک فرایند تعریف کرد.» و ادامه داد: «در چنین سرعتی می‌توان دیپلماسی ریز و حاوی جزییات تعریف کرد.»

ظهور دیپلماسی محاسباتی و بازتعریف روابط بین‌الملل، دیپلماسی و ضددیپلماسی (اقدام تهاجمی)، نکته چهارم و آخر برشمرده دکتر عاملی در تغییر در مهندسی اجتماعی و دگرگونی در دیپلماسی روابط خارجی بود. در دیپلماسی از طریق هوش مصنوعی محاسباتی ضددیپلماسی برابر است با جنگ نرم. ضددیپلماسی در دیپلماسی در فضای هوشمند جدید برابر است با جنگ سایبری با هدف سلطه فرهنگی و اجتماعی.

رئیس دانشکده مطالعات جهان درباره مفهوم دیپلماسی محاسباتی نظام‌مند (الگوریتمی) و یکپارچه (تصویری روشن از حرکت دیپلماتیکی) در بستر هوش مصنوعی گفت: «امروز ماهیت کار دیپلماسی از تعاملی سنتی به تعاملی چندین پارامتری و محاسباتی تغییر کرده است و تابع هیجان‌های فردی و مقطعی نیست.»

دکتر عاملی ابزارهای به‌کارگرفته در هوش مصنوعی را برای کارکردهای متنوع در دیپلماسی چنین برشمرد: تنظیم توافقنامه‌ها و معاهدات مختلف، پشتیبانی از تصمیم‌گیری، سناریوپردازی و شبیه‌سازی، تصویری‌کردن روابط، تهیه پیش‌نویس، ترجمه، پشتیبانی پیامدی از مذاکره، تحلیل روندها و تحولات آینده، اجرایی‌سازی هوشمند تعهدات، دارای سیستم اخطار هوشمند.

معنادارشدن دیپلماسی سه‌سطحی و دووجهی مبتنی‌بر جغرافیای سیاسی فیزیکی و مجازی در چنین فضایی ادامه‌بخش سخنان دکتر عاملی بود. متغیرهای برشمرده در جغرافیای سیاسی مجازی در روابط دوجانبه، جهانی و بین‌المللی؛ و جغرافیای سیاسی فیزیکی در روابط دوجانبه، چندجانبه و جهانی، و بین‌المللی نیز صادق است.

در چنین عرصه‌ای تربیت نیروهای متخصص برای حضور مؤثر و فعال ازجمله موارد مهم برای هر کشوری است. رئیس دانشکده مطالعات جهان، با توجه به رسالت این دانشکده، از ضرورت تأسیس رشته‌های تحصیلی جدیدی در این دانشکده، به شرح زیر سخن گفت: دیپلماسی هوش مصنوعی، نظام قدرت جهانی (از امسال در مقطع ارشد دانشجو می‌پذیرد)، نهادهای بین‌المللی، جهانی‌شدن و دیپلماسی جهانی، اقتصاد جهانی، روابط بین‌الملل شناختی، استعمار و پسااستعمار، مطالعات استعمارزدایی از فکر، و مطالعات دیاسپورا.

دکتر عاملی در نتیجه‌گیری سخنان خود هدف‌مندی دیپلماسی ناظر بر راهبرد تمدن نوین اسلامی را مطرح کرد و گفت: «هوش مصنوعی ابزار است. مهم است که این ابزار با چه محتوایی در دیپلماسی جمهوری اسلامی دنبال شود. رهبر معظم انقلاب این محور را در راهبردهای هفت‌گانه در گام دوم تعیین فرموده‌‌اند:

«عزت ملی، روابط خارجی، مرزبندی با دشمن: این هر سه، شاخه‌هایی از اصلِ عزت، حکمت، و مصلحت در روابط بین‌المللی است. صحنه جهانی، امروز شاهد پدیده‌هایی است که تحقق‌ یافته یا در آستانه ظهور است: تحرک جدید نهضت بیداری اسلامی بر اساس الگوی مقاومت در برابر سلطه آمریکا و صهیونیسم؛ شکست سیاست‌های آمریکا در منطقه غرب آسیا و زمین‌گیرشدن همکاران خائن آن‌ها در منطقه؛ گسترش حضور قدرتمندانه سیاسی جمهوری اسلامی در غرب آسیا و بازتاب وسیع آن در سراسر جهان سلطه.

«در فضای سایبری، آنچه از ذهن می‌گذرد واقعیت است. در گذشته، ذهن ما سورئال بود ولی امروز با محیط الگوریتمی، این واقعیت گسترده سورئال را به واقعیتی با امکان دستیابی بدل کرده است. ما با رویکرد دوفضایی، با زیست‌بوم فنی هوش مصنوعی، و زیست‌بوم تمدن نوین اسلامی در جایگاه هدف محتوایی به این امر می‌نگریم.»

 

دکتر کمال خرازی، سخنران کلیدی دوم مراسم افتتاحیه در همایش بین‌المللی هوش مصنوعی و دیپلماسی‌های نوین، برگزاری چنین همایش‌هایی را بسیار لازم و باعث گسترش دانش ما درباره مسائل در حال تغییر در دنیا دانست.‌

دکتر خرازی هوش مصنوعی را چنین تعریف کرد: «هوش مصنوعی مبتنی‌بر داده است و داده‌ها را مدیریت و یافته‌های جدیدی از این داده‌ها پدید می‌آورد.» سپس تصویری را نشان داد که هوش مصنوعی در پاسخ به تفاوت داده و نفس تولید کرده بود. آن تصویر ترازویی بود که کفه‌های آن با هم برابر بود و بدین مفهوم است که از نظر هوش مصنوعی ارزش داده به اندازه نفس است.

وی فواید هوش مصنوعی را در مذاکرات این‌طور برشمرد: ۱. تصمیم‌گیری بهینه و درست در صورت داشتن داده‌های به‌روز، ۲. تحلیل و جمع‌آوری داده به‌صورت نمودار و جدول، ۳. تقویت و برتری قدرت شناختی و تسلط بیشتر بر داده‌ها، ۴. شبیه‌سازی سناریوهای مختلف و نشان‌دادن آثار آن برای تصمیم‌گیری بهتر، ۵. ترجمه هم‌زمان به زبان‌های مختلف، ۶. افزایش کارآمدی، ۷. کمک به دیپلماسی جغرافیایی به‌دلیل اشراف بر ماهواره‌ها و پهپادها.

سپس، به انتقادهایی اشاره کرد که در استفاده از هوش مصنوعی در دیپلماسی بیان شده است: ۱. عدم‌شفافیت؛ چون طبیعتاً هوش مصنوعی هوش انسان نیست و با ابهام همراه است. ۲. سوگیری داده‌ها، ۳. ایجاد مشکلاتی از نظر اخلاقی، ۴. دسترسی به اطلاعات شخصی، ۵. گسترش ابزارهای کشنده و تسلیحاتی مصنوعی که خودکار تشخیص می‌دهند و عمل می‌کنند، ۶. اشاعه اطلاعات غلط، ۷. کنترل شناختی بر انسان‌ها و تصمیم‌گیری آن‌ها، ۸. ترغیب و تشویق انسان‌ها در جهت خاص.

وی ادامه داد: «امروزه آمریکا، چین، انگلیس، اسرائیل، و کره از هوش مصنوعی برای اطلاع از افکار عمومی و تحلیل آن برای طراحی سناریو در دیپلماسی استفاده می‌کنند.» آمریکا را مثال زد که در برجام از هوش مصنوعی برای تحلیل، شبیه‌سازی سناریو، نظارت و راستی‌آزمایی کمک می‌گرفت. نسخه‌ای از سایت‌های هسته‌ای ایران به‌صورت هوش مصنوعی طراحی شده بود تا به سؤال‌های پیش‌آمده حین مذاکرات پاسخ دهند. همچنین، برای جاسوسی داده‌ها را از مکالمات تلفنی و مذاکره خصوصی بین افراد می‌گرفتند. وی افزود: «هم‌زمان با مذاکرات هیئت آمریکایی در ژنو، در واشنگتن با استفاده از هوش مصنوعی آن را تحلیل می‌کردند.»

دکتر خرازی در بیان چگونگی استفاده از هوش مصنوعی در مذاکرات بین‌المللی توضیح داد: «مذاکره‌کنندگان در تحلیل احساسات افراد در میدان مذاکره می‌توانند از هوش مصنوعی کمک بگیرند. چون احساسات در چهره‌ها نمایان می‌شود و هوش مصنوعی از طریق دوربین‌ها آن را ضبط می‌کند. برای گسترش درگیری‌ها و تعارض‌ها یا بهینه‌سازی ارتباطات نیز می‌توان از هوش مصنوعی استفاده کرد.»

وی ضمن اشاره به چند مورد از به‌کارگیری هوش مصنوعی تأکید کرد: «البته، به‌کارگیری هوش مصنوعی آن‌چنان معجزه‌آسا نیست. ولی، به‌طورکلی بر اساس داده‌های موجود راه‌حل‌ها را دسته‌بندی و عرضه می‌کند. هوش مصنوعی با هوش انسان خیلی تفاوت دارد و نباید تصور کرد هوش مصنوعی در آینده جایگزین هوش انسان خواهد شد. چون هوش مصنوعی بر اساس ساختار مغز نیست. مغز انسان ۸۶ بیلیون نورون دارد و ۸۶ بیلیون سلول نیز این نورون‌ها را تغذیه می‌کنند. هر نورون با ۷ تا ۳۵ هزار نورون دیگر اتصال دارد و۱۵۰ هزار کیلومتر طول این سیستم عصبی است. ساخت چنین ودیعه الهی به‌طور مصنوعی کاری بس مشکل است.»

دکتر خرازی نظر به تلاش همه کشورها در به‌کارگیری هوش مصنوعی در زمینه روابط بین‌الملل و دیپلماسی و استفاده از ساختار مغز و سلول‌های زنده عصبی مغز گفت: «پیشرفت‌هایی در این زمینه انجام شده ولی هنوز به نتیجه قطعی نرسیده است. رشد آزمایشگاهی سلول‌های مغزی انسان و ارتباط‌دادن آن‌ها به یکدیگر در مؤسسه رویان ایران نیز در حال انجام است. ابزار شناخت و توانایی‌های شناختی انسان شش لایه است. اتصال سلول‌ها در این شش لایه توانایی‌های مختلفی برای ما ایجاد می‌کند، ولی در آزمایشگاه ایجاد این اتصالات مشکل است. در یک سطح پردازش انجام می‌شود ولی در چند سطح مشکلاتی ایجاد شده است.»

وی ضمن اشاره به حدود ۱۵۴ شرکت و مؤسسه که در حال ساخت سی‌پی‌یوهایی شبیه مغز انسان هستند گفت: «در تلاش هستند تا با سرمایه‌گذاری‌‌های کلان کامپیوتری بسازند که پردازشگرهای زیادی داشته باشد. اخیراً تراشه‌ای ساخته شده است که یک بیلیون پردازشگر، ۱۰۰ بیلیون ترانزیستور، و نوع دوم آن ۱۰ میلیون هسته پردازشگر دارد و به مغز انسان شبیه‌تر است.» سپس، به شرکت‌های اشاره کرد که کار آن‌ها سرمایه‌گذاری در داده‌پردازی یا ساخت ابزارهایی است که به کار جمع‌آوری داده و پالایش آن‌ها می‌پردازند.

دکتر خرازی یکی از تفاوت‌های مغز انسان و ماشین را در میزان انرژی‌ای دانست که مصرف می‌کنند. سپس افزود: «مغز انسان به‌اندازه ۲۰ وات، یعنی نصف یک لامپ معمولی، انرژی مصرف می‌کند. ولی هوش مصنوعی به‌اندازه ۱۷۵ هزار نفر انرژی طلب می‌کند. پیش‌بینی می‌شود هر ماه به‌اندازه یک میلیون نفر انرژی نیاز خواهد داشت. مغز انسان در تصمیم‌گیری فاکتورهای زیادی را پردازش و به نتیجه نهایی می‌رسد.»

او در پایان اذعان داشت: «هوش مصنوعی ابزاری است که می‌تواند تحولات بسیاری در روابط بین‌الملل و ارتباطات دیپلماسی ایجاد کند. ولی در واقع این‌ها همه ابزاری برای کمک به انسان، تسهیل‌گر، و برای صرفه‌جویی در زمان هستند و نمی‌توانند جایگزین هوش و ذهن انسان شوند. انسان با استفاده از داده‌هایی که هوش مصنوعی جمع‌آوری کرده است به نتیجه مطلوب می‌رسد. امیدوارم در ایران نیز از چنین ابزارهایی به‌طور بهینه استفاده و داده تولید شود. یکی از خطرهایی که امروزه ایران با آن مواجه است نداشتن داده‌های پالایش‌شده در کشور است. از گوگل و جی‌پی‌تی به‌عنوان هوش مصنوعی کمک می‌گیریم. ولی داده‌های موجود در کامپیوترهای دنیا را جمع‌آوری و به ما تحویل می‌دهند. اگر به‌دنبال تمدن نوین اسلامی هستیم، باید از داده‌های دانش تولیدی ایرانی و اسلامی خودمان استفاده کنیم تا هوش مصنوعی بتواند از آنها استفاده و پاسخی بدهد که مبتنی‌بر ارزش‌های کشور خودمان باشد؛ داده‌هایی که منعکس‌کننده فرهنگ و ارزش‌های عظیم انسانی ایرانیان برای ظهور و بروز در تمدن بزرگ اسلامی باشد.»

پس از مراسم افتتاحیه، همایش در سه نشست موازی و در سه زمان‌بندی به دو زبان فارسی و انگلیسی، و به دو صورت حضوری و مجازی، به‌همراه مراسم اختتامیه دنبال شد.

نشست ا: : مفاهیم و رویکرد نظری
مدیرنشست: دکتر مهدی سنایی
 

·  دیپلماسی و امنیت در عصر شبکه و هوش مصنوعی / ابراهیم متقی، دانشگاه تهران

Artificial Intelligence and National Security: Navigating the Nexus of a Knowledge-based Economy amidst Technological Competition / Jane Opiri & George M. Andayi, University of Arkansas, USA

· آینده نگری در هوش مصنوعی و دیپلماسی، با تأکید بر انرژی / عباس ملکی، دانشگاه شریف؛ مریم هاشمی‌نژاد، دانشگاه علامه طباطبایی؛ حسن راعی، دانشگاه صنعتی شریف
هوش مصنوعی و واکنش هستی‌شناسانه و معرفت‌شناسانه نظریه‌های روابط بین‌الملل به آن: به‌سوی الگوی نظم تکثیری / سیامک بهرامی و اردشیر پشنگ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه

A Diplomat: Someone Who is Paid to Lie for His Country / Arthur Asa Berger, Emeritus San Francisco State University, USA

رژیم بین‌المللی هوش مصنوعی: بررسی اصول، مبانی و رویه‌های در حال شکل‌گیری / راضیه مهرابی کوشکی، پژوهشکده مطالعات فناوری

نشست ۲: مباحث نظری/ رسانه
مدیرنشست: دکتر جواد شعرباف

سخنرانان و عناوین سخنرانی:
·  توصیه یونسکو درباره اخلاق هوش مصنوعی؛ نگاه از درون / یونس شکرخواه، دانشگاه تهران

·      Diplomacy in The Era of Artificial Intelligence / Sajad Abedi, University of Religions
and Denomination, Iran
· نقش هوش مصنوعی در رقابت‌های ژئوپلیتیکی قدرت‌های بزرگ / مرجان بدیعی ازنداهی، دانشگاه تهران

· The Development and Prevention of Cyber Terrorism in the Age of Artificial Intelligence / Wang Guobing, Xi’an International Studies University, China
· بررسی عملکرد هوش مصنوعی در حوزه امنیت و تهدیدات تروریستی / سید نادر نوربخش، دانشگاه تهران
Artificial Intelligence and the Celebrity Diplomacy / Ehsan Shahghasemi, University of Tehran, Iran
 

نشست ۳: مباحث نظری/ موضوعی
مدیرنشست: دکتر رضا دهقانی
 

سخنرانان و عناوین سخنرانی:

·  هوش مصنوعی و جایگاه دیپلماسی در عرصه بین‌المللی بر اساس نگرش آشوب / سعیده کوزه‌گری، دانشگاه تربیت مدرس

AI in Modern World: Current Opportunities and Risks / Sergey Karochkin, Consultant at Infotecs, Russia; Inna Kirilkina, International Alliances, Russia
نقش دیپلماسی  مالکیت فکری سازمان وایپو در عصر هوش مصنوعی / سکینه ببری گنبد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال
نقش هوش مصنوعی در دیپلماسی انرژی ایران (انرژی‌های سنتی و تجدیدپذیر) / رحمت حاجی‌مینه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شرق؛ ابراهیم رضایی‌راد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
imperial Assumptions: The Emotional and Linguistic Dimensions of AI Diplomacy / Emily Jane O’Dell, Parami University, Burma
هوش مصنوعی و تحول پاردایمی در نظریه و عمل روابط بین‌الملل / رحیم بایزیدی، پژوهشکده تحقیقات راهبردی

 

کارگاه آموزشی: هنر مذاکره با هوش مصنوعی
 

سرفصل‌ها:

·  مقدمه‌ای بر هوش مصنوعی در مذاکره

· مبانی مذاکره

· ادغام هوش مصنوعی در راهبردهای مذاکره

· ابزارهای هوش مصنوعی برای بهینه‌سازی مذاکره

· روندها و نوآوری‌های آینده در AI-Negotiation

· طراحی راهبردهای مذاکره با هوش مصنوعی

· مطالعات موردی و داستان‌های موفقیت

· اجرای عملی و برنامه‌ریزی اقدام
 

نشست ۵:راهبرد ایران
مدیرنشست: دکتر فریبا افکاری

سخنرانان و عناوین سخنرانی:

·  تحلیل عملکرد مقایسه‌ای ایران و ۶ کشور منتخب براساس داده‌های شاخص آمادگی دولت‌ها برای هوش مصنوعی / عاطفه فرازمند و فرشاد حکمی‌زاده، پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات

·      Global Power Transition in an Age of Artificial Intelligence: Implications for Iran / Mohammad Soltaninejad, University of Tehran, Iran

· هوش مصنوعی و طراحی کارآمد چرخه دیپلماسی عمومی / علی کرمی، دانشگاه تهران؛ افشین متقی، ‌دانشگاه خوارزمی

·  Digital Silk Road and China’s Cultural Diplomacy: The Case of Iran / Rajdeep Singh & Mohammad Reza Majidi, University of Tehran, Iran

·  Open Source Ethics Importance for Diplomacy AI / Rev. Felipe Ribeiro, Researcher, Brazil

· نقش جاده ابریشمی فناوری اطلاعات در برنامه راهبردی دستگاه دیپلماسی / مسعود بیکی اشکذری، پژوهشگر حوزه فناوری اطلاعات
 

 نشست۶: تنظیم گری در حوزه هوش مصنوعی
مدیر نشست: دکتر ناهید پوررستمی
 

سخنرانان و عناوین سخنرانی:

·  اثرگذاری مبانی فلسفی بر سیاستگذاری حوزه هوش مصنوعی / حسین مطلبی کربکندی، دانشگاه فرهنگیان و مشاور دبیر شورای عالی فضای مجازی

· ضرورت سیاستگذاری در حوزه اشتغال به‌منظور پاسخگویی به چالش‌ها و پیامدهای هوش مصنوعی / حسن یگانه، پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات

· ماهیت و الزام‌های دیپلماسی هوش مصنوعی / محمدرضا  قاسمی، دانشگاه علم و صنعت ایران و دبیر ستاد راهبری فناوری‌های هوشمند

· سخنرانی مهندس رضا باقری اصل، معاون امور دولت، مجلس و استان‌های وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات

· ملاحظات قانونگذاری هوش مصنوعی در ایران؛ با رویکرد مطالعه تطبیقی / سیدمحمدمهدی غمامی، دانشگاه امام صادق (ع)
 

 نشست۷: راهبردهای قدرت های بزرگ
مدیر نشست: دکتر رحمت حاجی مینه

سخنرانان و عناوین سخنرانی:

·  هوش مصنوعی و رقابت امریکا و چین / بهزاد شاهنده، دانشگاه تهران

· هوش مصنوعی و تحول در ماهیت دیپلماسی: روندها و چالش‌های نوین در روابط امریکا و چین / فاطمه محروق، دانشگاه فردوسی مشهد؛ بخشعلی بایراملو، دانشگاه پکن  

· هوش مصنوعی و چشم‌انداز منطقه‌گرایی در جنوب‌شرقی آسیا؛ روندها، فرصت‌ها و چالش‌ها / بهاره سازمند، دانشگاه تهران

· Navigating the ۲۱st Century Sino-Indo Rivalry in the Age of Artificial Intelligence: Exploring Policymaking and Diplomatic Strategies between China and India / Maziar Mozaffari Falarti & Farzan Safari Sabet, University of Tehran, Iran

· ارزیابی رقابت میان ابرقدرت‌های هوش مصنوعی؛ ایالات متحده آمریکا و جمهوری خلق چین / علیرضا زمانیان، دانشگاه صنعتی مالک اشتر

· هوش مصنوعی، سوگیری داده‌ها و استعمار دیجیتال / آریابرزن محمدی قلعه‌تکی و پرهام پوررمضان، مرکز پژوهش‌های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه
 

 نشست۸:راهبرد قدرت های بزرگ
مدیر نشست: دکتر سیدجواد صالحی

سخنرانان و عناوین سخنرانی:

·  هوش مصنوعی نظامی و سیاست امنیتی دفاعی اتحادیه اروپا / رکسانا نیکنامی، دانشگاه تهران

· رویکرد اتحادیه اروپا درقبال هوش مصنوعی؛ فرصت‌ها و چالش‌ها برای ایران / بهزاد احمدی، دانشگاه تهران

· An Analysis of the Brazilian Artificial Intelligence Strategy (EBIA) through the Lens of Responsible Artificial Intelligence (RAI) / Elaheh Nourigholamizadeh, University of Tehran, Iran

· مطالعه مقایسه‌ای اسناد راهبرد ملی هوش مصنوعی قدرت‌های بزرگ (مورد مطالعه: آمریکا، روسیه، چین و اتحادیه اروپا)/ اعظم ملایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات؛ مجید کافی، دانشگاه تهران

· Ethics and Artificial Intelligence: Prospects and Challenges in International Relations / Omona Andrew David, Uganda Christian University, Uganda

· هوش مصنوعی عرصه رقابت قدرت‌ها و الگوریتم‌ها؛ بررسی سیاست‌های روسیه در حوزه AI / خدایار براری، دانشگاه تهران
 

نشست۹: رویکرد حقوقی
مدیر نشست: دکتر سعید شکوهی

سخنرانان و عناوین سخنرانی:

• نظام حقوقی حاکم بر نوآوری‌ها و مسئله اعطای شخصیت به سیستم‌های هوش مصنوعی / زهرا شاکری، دانشگاه تهران؛ زهره قیصری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
• The Challenges of Artificial Intelligence for Humanitarian Diplomacy and Action / Mohammad Reza Hashemitaba, Rice University, USA
• نقش هوش مصنوعی در ارتقای کیفیت حکمرانی / روح‌اله کهن‌هوش‌نژاد، دانشگاه تهران
• Re-Tracing Responsibility and Accountability in the Age of AI-enabled Diplomacy / Larry Stapleton, CPIM, Knewfutures, Ireland; Jan Soffner, Zeppelin University, Germany
• هوش مصنوعی و دیپلماسی رسانه‌ای؛ شکل‌گیری حافظه جمعی جهانی / محمد آقاسی، دانشگاه خوارزمی؛ زهرا سادات روح‌الامین، دانشگاه تهران
• چهره ژانوسی هوش مصنوعی و تروریسم سایبری / حسین کریمی‌فرد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اهواز
• فناوری‌های دیجیتال، کلان‌داده و فرسایش حاکمیت ملی در دولت‌های ضعیف / حجت کاظمی، دانشگاه تهران

در مراسم اختتامیه این همایش دکتر محمدامین آقامیری، رئیس مرکز ملی فضای مجازی، و دکتر رحمت حاجی‌مینه، دبیر اجرایی همایش، سخنران بودند.

دکتر آقامیری، ضمن قدردانی از برگزارکنندگان همایش، در بخش نخست سخنرانی خود در تعریف عملکرد هوش مصنوعی و تفاوت آن با سایر فناوری‌ها گفت: «هوش مصنوعی با سایر حوزه‌های فناوری تفاوت قابل‌توجهی دارد. در همه فناوری‌ها تیمی تخصصی با مبانی دانشی شکل می‌گیرد و آرام‌آرام آن را توسعه و ارتقا می‌دهند. پروژه در مسیر مشخصی هدایت می‌شود. حتی گام‌های بعدی نیز مشخص است. ولی، در حوزه هوش مصنوعی دوگانگی وجود دارد و این دوگانگی مربوط به ارتباط این دو حوزه است. کاربرد مدل توسعه‌یافته در سایر حوزه‌های صنعتی، فرهنگی و سیاسی معنا پیدا می‌کند.»

وی افزود: «متخصصانی که در حال توسعه فناوری هستند، کاملاً در کار خود آگاه‌اند. ولی، در زمینه‌ای که فناوری باید اعمال شود تخصصی ندارند.» در ادامه تأکید کرد: «این دو حوزه باید با یکدیگر هماهنگ و نقاط اتصال به‌خوبی برقرار شود تا شکوفایی اتفاق بیفتد.» سپس ابراز امیدواری کرد در همایش پیش‌رو بتوان راهکاری برای ایجاد زبان و ادبیات مشترک در هوش مصنوعی یافت، تا چالش‌های موجود برای عملیاتی‌کردن هوش مصنوعی برطرف شود.

دکتر آقامیری در تعریف مختصری از دیپلماسی گفت: «دیپلماسی به‌معنای تصمیم‌گیری از جانب نهادهای رسمی و غیررسمی و دیپلمات‌های بین‌المللی برای تأثیر بر افکار عمومی است.» سپس ادامه داد: «امروزه، در دیپلماسی، علاوه‌بر شهروندان، بازیگران جدیدی در فضای مجازی به آن‌ها اضافه شده‌اند.»

در حوزه بین‌المللی، دولت‌ها و حکومت‌ها را دارای نقش محوری معرفی کرد و گفت: «در کنار کشورها، شرکت‌ها و نهادهای مهمی با حکمرانی اینترنتی در کنار هیئت رسمی اعمال‌نظر می‌کنند.» و ورزشکاران را مثال زد که نه‌تنها در حوزه دیپلماسی ورزشی، بلکه در حوزه دیپلماسی گردشگری نیز می‌توانند نقش‌آفرین باشند.

در گذشته فقط مجامع مختلف بین‌المللی و رسانه‌هایی چون رادیو و تلویزیون محتواها را به مخاطبان منتقل می‌کردند. ولی طبق اظهارات وی امروزه سکوها و شبکه‌های اجتماعی پرکاربرد حجم زیادی از نقش سنتی را به عهده گرفته‌اند.

یکی از چالش‌هایی که بسیاری از کشورها در زمینه مدیریت افکار عمومی با آن مواجه هستند، شبکه‌های اجتماعی است. اگرچه جریانی در آن‌ها شکل نمی‌گیرد، بازدهی آن کوتاه است و به‌عقیده وی این شیوه جدید انتقال مفاهیم، مدیریت صحیحی می‌طلبد. وی افزود: «شبکه‌های اجتماعی فرصت‌های بی‌نظیری نیز ایجاد کرده‌اند. مثلاً در مورد جنگ غزه اگر فقط رسانه‌های رسمی نقش انتقال اخبار را به‌‌عهده داشتند، واقعیت‌ها منتقل نمی‌شد و همراهی مردمی در کشورهای مختلف پدید نمی‌آمد.»

دکتر آقامیری در بخش آخر سخنرانی خود به تأثیر هوش مصنوعی بر این فضا پرداخت و استفاده‌های ابزاری از هوش مصنوعی را چنین برشمرد. ۱. انتقال مفاهیم به مخاطبان در سطح کاربر، ۲. استقلال از زبان که از جذاب‌ترین آن‌هاست، ۳. هوش مصنوعی توانسته است ارتباط با زبان و فرهنگی را که آن زبان در آن بنا شده است تا حد قابل قبولی مهیا کند.

ویژگی‌های هوش مصنوعی در بعد شناخت و حجم گسترده پردازش‌ها را نیز چنین برشمرد: ۱. هوش مصنوعی به ما کمک می‌کند به‌راحتی و دقت و سرعت بالا از فضای جامعه شناخت پیدا کنیم. ۲. با شناختی که در کاربر پدید می‌آید پیام‌های شخصی‌سازی‌شده با محتوای واحد تولید و منتشر می‌شود. یک مفهوم واحد به زبان هر کسی و بر اساس دیدگاه‌های خودش تولید می‌شود. ۳. استقلال از قالب. در واقع با هر کسی در قالب‌های مختلف متنی، تصویری، و شنیداری و به هر کس از طریقی که بهتر ارتباط می‌گیرد پیام را منتقل می‌کند. ۴. دسترسی گسترده و بی‌واسطه و هم‌زمان با مخاطبان و ایجاد جریان‌های مهم. ۵. کاربر به‌مرور زمان وابستگی بیشتری به هوش مصنوعی پیدا می‌کند. چون هر روز هوش مصنوعی شناخت بهتری از او پیدا می‌کند و جذابیت بیشتری برای کاربر دارد و در بلندمدت قدرت اثرگذاری آن بیشتر می‌شود.

وی در پایان خاطر نشان کرد: «سرمایه‌گذاری جدی بر هوش مصنوعی در کاربردهای مختلف احساس می‌شود و بهتر است ما در آینده نزدیک شاهد پیوند جریان‌ها و هم‌افزایی بیشتر باشیم تا ابزارها و خدمات مطلوبی برای مردم فراهم آید. یکی از کاربردهای مهم هوش مصنوعی توسعه عدالت است که لازم است بحث و بررسی جدی‌تری در این زمینه صورت گیرد.»